Коммуналдық білім беру ұйымдарын мемлекеттік мекемелерден шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындарға айналдырудың алғышарттары мен қажеттілігі
Қазіргі уақытта Шығыс Қазақстан облысының аумағында Шығыс Қазақстан облысының білім басқармасына ведомстволық бағынысты коммуналдық мемлекеттік мекеме түрінде ұйымдық-құқықтық нысанындағы колледждер жұмыс істейді.
Білім беру жүйесіндегі бәсекелестікті арттыру, сала ресурстарын игерудің тиімділігін жақсарту, саланың халықтың білім беру қызметтеріне қажеттілігіне жауап беру мақсатында, сондай-ақ, бірінші кезекте, өз қызметінен өз қаражаты есебінен қаржыландырылу жағдайында колледждің жұмыс істеуі мақсатында Шығыс Қазақстан облысының білім басқармасы шаруашылық жүргізу құқығындағы коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысанындағы колледждерді құру қажет деп санайды, олар өз кезегінде өз қызметін қазіргі уақытта коммуналдық мемлекеттік мекеме нысанында жүзеге асыратын жұмыс істеп тұрған колледждер базасында құрылатын болады.
Шаруашылық жүргізу құқығындағы коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындарды коммуналдық мемлекеттік мекемелерден қайта құру жолымен құрудың негіздері мен қажеттігі мынадай факторлармен айқындалды:
1. ҚР Азаматтық кодексінің нормаларына сәйкес мемлекеттік мекеме коммерциялық емес ұйым болып табылады, яғни, мақсаты табыс алу болып табылмайтын және алынған таза табысты қатысушылар арасында бөлмейтін (ҚР АК-нің 34-бабы), оны заңнамаға сәйкес мемлекет құрады және оны әзірлеу, қалыптастыру және бекіту республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылу қағидаларына сәйкес жүзеге асырылатын, мемлекеттік мекемені қаржыландырудың жеке жоспарына сәйкес тек мемлекеттік бюджет есебінен ғана қамтылған, қаржылық операциялар мен оқиғаларды тіркеуді мемлекеттік мекеме мемлекеттік мекемелердегі бухгалтерлік есеп жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырады.
2. Мемлекеттік мекемеден айырмашылығы, мемлекеттік кәсіпорындар мемлекеттік бюджетпен қаржыландырылмайды, бірақ мемлекеттік тапсырыс шарты шеңберіндегі міндеттемелерді орындау нәтижесінде немесе үшінші тұлғаларға өз өндірісінің қызметтерін сатудан, яғни ақылы білім беру қызметтерін көрсетуден ақша алады.
3. ҚР заңнамасымен Мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері еңбекақы төлеу жүйесін ҚР Үкіметі айқындайтын азаматтық қызметшілер санатына жатқызылған, бұл ретте азаматтық қызметшілерге еңбекақы төлеу жүйесі лауазымдық айлықақылардың қатаң шеңберімен және қатаң белгіленген қосымша төлемдермен шектелген, соның нәтижесінде ұйым басшысының жұмыскердің жалақы мөлшерін ұлғайтуға құқығы жоқ, ал шығыстардың қатаң лимиттері мен шығын нормативтері бар мемлекеттік мекемелерді жоспарлы қаржыландыруға ие, сондай-ақ, қаржыландыру жоспарына өзгерістер енгізу рәсімдерінің ұзақтығы білім беру қызметтерінің орындалған көлемі мен сапасы үшін ынталандырудың экономикалық тетіктерін қолдануды толығымен жояды.
4. Мемлекеттік білім беру мекемелерін шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындар етіп қайта ұйымдастыру білім беру жүйесіндегі көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға, сала ресурстарын игеру тиімділігін және саланың халықтың білім беру қызметтеріне мұқтаждығына ықыластылығын жақсартуға мүмкіндік береді, өйткені жедел басқару құқығы Білім беру ұйымдарын тиімді басқаруды толық көлемде қамтамасыз етпейді және қаржыландырудың жаңа әдістерін енгізуге ғана емес, сондай-ақ экономикалық ынталандыру шараларын қолдануға мүмкіндік бермейді.
Осылайша, жоғарыда аталған факторлар мен жағдайларды ескере отырып, мемлекеттік білім беру субъектілерінің тәуелсіздігін арттыру әдісі оларды шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындарға қайта құру болып табылады деп сеніммен айтуға болады.
